Arabuluculuk
Arabuluculuk; bir özel hukuk uyuşmazlığının tarafı olan kişilerin, özgür iradeleriyle seçtikleri tarafsız ve uzman bir üçüncü kişinin (arabulucu) hakemliğinde, dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra başvurdukları bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk, uyuşmazlığın mahkeme dışı, hızlı ve kesin bir şekilde çözülmesini amaçlayan bir usul hukuku kurumudur.
Arabuluculuğunun Avantajları
Arabuluculuk yolunun taraflara sağladığı birçok avantaj vardır.
Zaman faydası
Arabuluculuk hızlı bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Bir dava türüne bağlı olarak ortalama 3-5 yıl arası bir sürede sonuçlanmaktadır. Günümüzün hızla akan hayatı için 3-5 yıl oldukça uzun bir süredir. Bu süreç taraflar için yıpratıcı ve masraflıdır. Arabuluculuk ise çağın ruhuna uygun olarak derhal bir hukuki çözüm sunabilmektedir.
Risk yönetimi
Arabuluculukta taraflar sonuca kendileri uzlaşma sonucunda vardıkları için riski öngörüp ona göre karar verebilmektedir. Dava yolunda ise taraflar sonuçta ne olacağını tam olarak öngöremedikleri için bir kısım kaynaklarını bu riski bertaraf etmek için ayırmaktadırlar. Örneğin dava sonucunda ödeme riski olan tazminata karşılık bir miktar parayı nakitte tutmak zorunda kalmaktadırlar. Bu ise yatırım veya istihdama ayrılacak paranın atıl kalmasını veya daha fazla kredi kullanılmak yolu ile masrafların artması ile sonuçlanmaktadır.
Arabuluculukta taraflar uzlaşma yolu ile riskleri öngördüklerinden gereksiz kaynak ayrımı ve kredi kullanımı gibi sakıncaları ortadan kaldırmaktadır.
İyi ilişkilerin devam ettirilmesi
Arabuluculuk yolu ile taraflar uzlaşma sağladığında iyi ilişkilerini devam ettirmektedirler. Dava yolunda ise taraflar arasında -mahkeme bir karar verse bile- ilişki zedelenmektedir. Tarafların birbiri ile tekrar ilişki kurması ve daha önce var olan durumun devam etmesi zorlaşmaktadır. İşçi-işveren, tüketici uyuşmazlıklarında ve ticari uyuşmazlıklar arabuluculuk yolu ile çözüldüğünde taraflar önceki ilişkilerine devam edebilmektedir. Bu durum özellikle kira uyuşmazlıkları gibi tarafların birbirleri ile sürekli ilişki içinde olduğu alanlarda daha da önem arz etmektedir.
Masrafların azaltılması
Arabuluculuğun taraflara sağladığı en önemli avantajlardan birisi uyuşmazlığın çözümü için harcanacak masrafların azaltmasıdır. Dava yoluna gidildiğinde, harçlar, yargılama gideri, avukatlık ücreti, mahkeme ve icra vekalet ücreti gibi büyük miktarda masraf çıkmaktadır. Arabuluculuk yolunda ise asgari ücret tarifesinde belirtilen miktarda arabuluculuk ücreti ödenmektedir. Bu ise dava masraflarına göre çok daha azdır.
Arabuluculuk Yoluna Gidilebilecek Uyuşmazlıklar
Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği her tür uyuşmazlık arabuluculuk ile çözülebilmektedir.
Bazı uyuşmazlıklarda mahkemeye başvurmadan önce arabuluculuğa başvurmak mecburidir.
İşçi-İşveren uyuşmazlıkları.
Tüketici Uyuşmazlıkları
Ticari Uyuşmazlıklar
Kira Uyuşmazlıkları
Kat Mülkiyeti ve Komşuluk Hukukundan Kaynaklanan Uyuşmazlıklar
Ortaklığın Giderilmesi
Tarımsal Üretim Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklar
Arabuluculuk Ücreti
Taraflar aksini kararlaştırmadıkça arabuluculuk ücreti taraflarca eşit şekilde karşılanır.
Arabuluculuk ücretler her yıl Resmi gazetede yayınlanan arabuluculuk asgari ücret tarifesine göre belirlenmektedir. 2024 yılı Arabuluculuk asgari ücret tarifesi için bakınız;
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/12/20231229-5.htm
Arabuluculuk Görüşmeleri Sonucunda Tarafların
Anlaşmasının Sonuçları
Arabuluculuk görüşmelerinin sonucunda tarafların anlaşması halinde, arabulucu tarafından son tutanakla birlikte anlaşma belgesi hazırlanır, taraflar ve arabulucu tarafından imzalanır, birer örneği taraflara verilir. Bu belgede anlaşma şartları açık bir şekilde belirtilmelidir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz.
Arabuluculuk görüşmesi sonunda anlaşma sağlanamazsa ya da görüşme yapılamazsa süreç sona erer. Taraflar diğer hukuki yollara başvurabilirler.
Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Uygulanması
Arabuluculuk anlaşma belgesinde anlaşılan hususlar büyük oranda taraflarca yerine getirilmektedir. Fakat anlaşılan hususlar yerine getirilmemesi durumunda, dava aşamasından önce arabulucunun bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden, dava aşamasında ise davanın görülmekte olduğu mahkemeden icra edilebilirlik şerhi alınır. İcra edilebilirlik şerhi alındıktan sonra anlaşma belgesi ilam niteliğini kazanır. Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır ilam niteliğinde olan belge ile icrai işlem yapılması mümkündür.